Καθώς η τελευταία μέρα της καραντίνας πλησίαζε στο τέλος της, έφτασα κι εγώ (ούτε κατά παραγγελία να ήταν!) στην τελευταία σελίδα της "Πανδημίας", του συλλογικού έργου 31 διηγημάτων που γράφτηκε μέσα σε αυτές τις πρωτόγνωρες συνθήκες εγκλεισμού που όλοι βιώσαμε ετούτη την άνοιξη. Η δικιά μας "Πανδημία" -γιατί έχω την τύχη, "συναθροιζόμενος", να συμπεριλαμβάνομαι σε αυτή την ομάδα συγγραφέων- με συντρόφευε καθ' όλη τη διάρκεια ισχύος της απαγόρευσης κυκλοφορίας, αρχικά με τη γραφή του δικού μου διηγήματος και στη συνέχεια με την ανάγνωση όλων των υπόλοιπων, και αποτέλεσε μια ενδιαφέρουσα και δημιουργική νότα σε ετούτες τις παράξενες μέρες της συναισθηματικής και επαγγελματικής απροσδιοριστίας/ακροβασίας. Και είναι τέτοια η επίδραση των διηγημάτων αυτών στον νου μου, με το πλήθος των οπτικών, των εμπειριών, των καταστάσεων και των συναισθημάτων που αποπνέουν, ώστε να μπορώ μετά βεβαιότητας να φωνάξω: μαζί την περάσαμε την καραντίνα!
Λόγω της ιδιότητας μου να μετέχω σε αυτό το συλλογικό εγχείρημα δεν πρόκειται να αναφερθώ σε συγκεκριμένα διηγήματα που περιλαμβάνει, ούτε στο δικό μου, φυσικά, ούτε σε κανένα άλλο από τα υπόλοιπα 30. Ωστόσο μπορώ να αποτυπώσω τα συναισθήματα, τις σκέψεις και την επίγευση που μου αφήνει η ανάγνωση του συνόλου του έργου.
Ολοκληρώνοντας και την τελευταία του σελίδα λοιπόν, αυθόρμητα ρωτώ τον εαυτό μου τι τελικά συγκράτησε από αυτόν τον μαραθώνιο διηγημάτων. Ανακλαστικά ο νους μου τρέχει στις πιο ανάλαφρες και χιουμοριστικές ιστορίες του βιβλίου που προκάλεσαν βροντερό γέλιο σε εμένα, αλλά και εύλογη απορία σε συγκάτοικους που παραξενεύονταν με το ανεξήγητο και ξαφνικό κύμα ευθυμίας που με κυρίευσε. Είναι λογικό να θυμάμαι πρώτα εκείνες. Η ανάγκη να ξεφύγουμε από την πραγματικότητα, να χαλαρώσουμε, να γελάσουμε, να "ευθυμήσουμε λίγο βρε αδερφέ" είναι έντονη αυτές τις μέρες και την ικανοποιεί σε μεγάλο βαθμό "Η Πανδημία".
Όμως δεν είναι μόνο αυτό... Οι εμπειρίες, οι οπτικές και οι αφηγήσεις 31 εντελώς διαφορετικών προσωπικοτήτων αποτελούν ντοκουμέντα και αποτυπώσεις συναισθημάτων, δράσεων και αντιδράσεων μέσα σε ένα σαφώς προσδιορισμένο χωροχρονικά πλαίσιο, με ασφυκτικά όρια τόσο στη χρονική όσο και -πολύ συχνά- στη χωρική του διάσταση. Οι σκέψεις και οι προβληματισμοί που προκύπτουν είναι πολλοί. Ποια είναι η θέση του έρωτα σε καιρούς εγκλεισμού; Αλλάζει ή όχι η μορφή και η επίδρασή του; Πώς διαχειριζόμαστε την απώλεια μέσα σε αυτές τις πρωτόγνωρες συνθήκες; Θα αφήσουμε τον πανικό ή την θλίψη να μας καταβάλουν; Θα σταθούμε ψύχραιμοι; Είναι για όλους ίδια η έννοια του εγκλεισμού; Μήπως για κάποιους δεν αλλάζει τίποτα;
Όμως δεν είναι μόνο αυτό... Οι εμπειρίες, οι οπτικές και οι αφηγήσεις 31 εντελώς διαφορετικών προσωπικοτήτων αποτελούν ντοκουμέντα και αποτυπώσεις συναισθημάτων, δράσεων και αντιδράσεων μέσα σε ένα σαφώς προσδιορισμένο χωροχρονικά πλαίσιο, με ασφυκτικά όρια τόσο στη χρονική όσο και -πολύ συχνά- στη χωρική του διάσταση. Οι σκέψεις και οι προβληματισμοί που προκύπτουν είναι πολλοί. Ποια είναι η θέση του έρωτα σε καιρούς εγκλεισμού; Αλλάζει ή όχι η μορφή και η επίδρασή του; Πώς διαχειριζόμαστε την απώλεια μέσα σε αυτές τις πρωτόγνωρες συνθήκες; Θα αφήσουμε τον πανικό ή την θλίψη να μας καταβάλουν; Θα σταθούμε ψύχραιμοι; Είναι για όλους ίδια η έννοια του εγκλεισμού; Μήπως για κάποιους δεν αλλάζει τίποτα;
Αξιομνημόνευτο θεωρώ επίσης το γεγονός ότι στο έργο περιλαμβάνονται αρκετές μαρτυρίες/ιστορίες ατόμων που βρίσκονται έξω από τη σφαίρα της στερεοτυπικά και καταχρηστικά νοούμενης "κανονικότητας". Ιστορίες ενός αστέγου, μιας τρανς γυναίκας, ενός κρατούμενου σε φυλακές, ενός πρόσφυγα αιτούντα ασύλου, μιας ηλικιωμένης με Alzheimer, μιας τυφλής γυναίκας και ενός αδέσποτου σκύλου αυξάνουν το ενδιαφέρον του έργου και διαρρηγνύουν τις κίβδηλες αντιλήψεις περί πραγματικότητας και "κανονικότητας".
Πέρα από τον καταιγισμό σκέψεων και συναισθημάτων που μου προκάλεσε η "Πανδημία", σαν αναγνώστης οφείλω να σημειώσω και μια αδυναμία του έργου που προκύπτει από την ίδια τη συλλογική του φύση. Για έναν αναγνώστη που θα το διαβάσει συνεχόμενα και με ταχείς ρυθμούς, όπως έκανα εγώ, είναι δύσκολη η προσαρμογή και η μετάβαση από το ένα διήγημα και τον ψυχισμό του συγκεκριμένου συγγραφέα σε έναν άλλον που μπορεί να είναι εντελώς διαφορετικός, πόσο μάλιστα όταν πρέπει να κάνεις αυτή τη μετάβαση 30 φορές. Γι' αυτόν τον λόγο έχω την αίσθηση ότι οι επιμελητές έχουν διατάξει με τη συγκεκριμένη σειρά τα διηγήματα, ώστε να υπάρχει μια σχετική νοηματική συνάφεια ανάμεσα σε εκείνα που διαδέχονται το ένα το άλλο (για παράδειγμα στη μέση έχουμε πιο αστεία και ανάλαφρα διηγήματα, προς το τέλος έχουμε κάποια λίγα που αφορούν την εκπαίδευση ενώ τα τελευταία δύο έχουν αναφορές σε σκύλους). Είναι μια σωστή επιλογή που όμως, εκ των πραγμάτων και όταν έχεις να κάνεις με τόσα πολλά και εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους κείμενα, έχει τα όριά της.
Συνοψίζοντας, "Η Πανδημία" αποτελεί ένα ψηφιδωτό βιωμάτων, σκέψεων, συναισθημάτων και δράσεων μέσα στις συνθήκες εγκλεισμού της Άνοιξης του 2020. Κάθε διήγημά της, κάθε μικρή ψηφίδα της, είναι και ένα ξεχωριστό αποτύπωμα, μια "φωτογραφία" ενός διαφορετικού ανθρωπότυπου που έζησε κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες στο συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο. Όλες μαζί οι ψηφίδες συνθέτουν ένα παζλ που θέτει στο επίκεντρό του τον Άνθρωπο και τις ανθρωπο-ποιητικές του αξίες, την ενσυναίσθηση και την αλληλεγγύη, ενώ παράλληλα αποτελεί παρακαταθήκη και ιστορικό -ίσως- ντοκουμέντο για το μέλλον. Μαζί, έστω κι από απόσταση, περάσαμε αυτές τις δύσκολες μέρες του εγκλεισμού, μαζί θα περάσουμε και όποια άλλη δυσκολία μας προτάξει η ζωή στο διάβα της.
"Η Πανδημία - Ιστορίες εγκλεισμού- Άνοιξη 2020", Συλλογικό, επιμ. Ελένη Καραγιάννη, Ειρήνη Γαβριλάκη, εκδ. 24γράμματα, 2020, σελ. 420
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου