"Η φάρμα των ζώων", το βιβλίο που έκανε παγκοσμίως γνωστό τον Τζωρτζ Όργουελ, είναι μια καυστική πολιτική σάτιρα του σοβιετικού καθεστώτος αλλά και γενικότερα κάθε ολοκληρωτικού συστήματος εξουσίας.
Σε μια φάρμα τα ζώα επαναστατούν αποτινάζοντας τον ζυγό καταπίεσης που τους έχει επιβάλει ο άνθρωπος και εγκαθιδρύοντας το δικό τους σύστημα διακυβέρνησης όπου, σύμφωνα με την τελευταία από τις επτά Εντολές του Ζωισμού, "όλα τα ζώα είναι ίσα". Η εξουσία όμως διαφθείρει... Έτσι, με τον καιρό, διαφαίνεται ότι "μερικά ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα"...
Τα γουρούνια, ως πιο έξυπνα, αναλαμβάνουν τη διοίκηση του όλου εγχειρήματος. Οι παραλληλισμοί με την ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης είναι ευθείς και ξεκάθαροι, τόσο ως προς τα πρόσωπα όσο και ως προς τα γεγονότα. Ο σοφός γερο-στρατηγός, ο κάπρος που εμπνέει με το όραμά του τα υπόλοιπα ζώα της φάρμας, δεν μπορεί παρά να είναι ο Μαρξ. Ο Ναπολέων, το φιλόδοξο γουρούνι που σταδιακά συγκεντρώνει όλη την εξουσία στα χέρια του και απαιτεί λατρεία προς το πρόσωπό του, αντικατοπτρίζει τον "πατερούλη" Στάλιν. Ο πιο ιδεολόγος και πιστός στις αρχές του Ζωισμού Σνόουμπωλ πρέπει να είναι ο Τρότσκυ (έχοντας παράλληλα και χαρακτηριστικά του Λένιν).
Τα υπόλοιπα ζώα, άλογα, γάιδαροι, αγελάδες, κότες, σκύλοι και άλλα, ακολουθούν πιστά τις εισηγήσεις των γουρουνιών, ακόμη και όταν αρχίζει να γίνεται ξεκάθαρο πια ότι οι επτά Εντολές του Ζωισμού έχουν καταστρατηγηθεί.
Πέρα από την καυστικότητα του Όργουελ απέναντι στον ολοκληρωτισμό του Στάλιν θα πρέπει να του αναγνωρίσουμε και μια αντικειμενική θέαση της πραγματικότητας, καθώς εκείνος φαίνεται να αναγνωρίζει και κάποιες θετικές εξελίξεις που συνέβησαν κατά τη διάρκεια ζωής αυτού του καθεστώτος. Για παράδειγμα, αναφέρονται οι προσπάθειες που έγινα ώστε τα ζώα να μάθουν να διαβάζουν (αν και τα περισσότερα δεν κατάφεραν να μάθουν όλο το αλφάβητο), η επιτυχής απόκρουση της επίθεσης των ανθρώπων στη φάρμα (Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, εισβολή της Γερμανίας) και η ελπίδα και ευφορία που διέπνεε αρχικά τα ζώα (για να μετατραπεί σε απελπισία στο τέλος). Έχει μεγάλο ενδιαφέρον ο παραλληλισμός με την πραγματική ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης, καθώς ο συγγραφέας περιέλαβε τα πιο σημαντικά ιστορικά γεγονότα, αλλάζοντας βέβαια τη σειρά τους σε κάποια σημεία για λόγους εξέλιξης της πλοκής.
Μέσα σε λίγες μόλις σελίδες ο Τζωρτζ Όργουελ, μας δίνει μια πλούσια σε σατιρικό ύφος και συμβολισμούς αλληγορική κριτική των ολοκληρωτικών καθεστώτων. "Η φάρμα των ζώων" ξεχωρίζει για το σκωπτικό ύφος γραφής αλλά και την φαινομενική απλοϊκότητα της ιστορίας, η οποία, ενώ με μια πρώτη ματιά παραπέμπει σε παραμύθι ή μύθο του Αισώπου, κρύβει από πίσω της όλο το βάθος σκέψης και προβληματισμού του συγγραφέα. Όταν μια ολοκληρωτική εξουσία εδραιώνεται, γίνεται το ίδιο απάνθρωπη και σκληρή με την προηγούμενη. Όπως μάλιστα γράφει και ο ίδιος, κοιτώντας "από άνθρωπο σε γουρούνι και ξανά από γουρούνι σε άνθρωπο είναι πια αδύνατον να αποφανθεί κανείς ποιος είναι ποιος"...
"Η φάρμα των ζώων, Τζωρτζ Όργουελ, μτφρ. Νίνα Μπάρτη, εκδ. Κάκτος, σελ. 142
https://www.kaktos.gr/orwell-farma-twn-zwwn
Τα γουρούνια, ως πιο έξυπνα, αναλαμβάνουν τη διοίκηση του όλου εγχειρήματος. Οι παραλληλισμοί με την ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης είναι ευθείς και ξεκάθαροι, τόσο ως προς τα πρόσωπα όσο και ως προς τα γεγονότα. Ο σοφός γερο-στρατηγός, ο κάπρος που εμπνέει με το όραμά του τα υπόλοιπα ζώα της φάρμας, δεν μπορεί παρά να είναι ο Μαρξ. Ο Ναπολέων, το φιλόδοξο γουρούνι που σταδιακά συγκεντρώνει όλη την εξουσία στα χέρια του και απαιτεί λατρεία προς το πρόσωπό του, αντικατοπτρίζει τον "πατερούλη" Στάλιν. Ο πιο ιδεολόγος και πιστός στις αρχές του Ζωισμού Σνόουμπωλ πρέπει να είναι ο Τρότσκυ (έχοντας παράλληλα και χαρακτηριστικά του Λένιν).
Τα υπόλοιπα ζώα, άλογα, γάιδαροι, αγελάδες, κότες, σκύλοι και άλλα, ακολουθούν πιστά τις εισηγήσεις των γουρουνιών, ακόμη και όταν αρχίζει να γίνεται ξεκάθαρο πια ότι οι επτά Εντολές του Ζωισμού έχουν καταστρατηγηθεί.
Πέρα από την καυστικότητα του Όργουελ απέναντι στον ολοκληρωτισμό του Στάλιν θα πρέπει να του αναγνωρίσουμε και μια αντικειμενική θέαση της πραγματικότητας, καθώς εκείνος φαίνεται να αναγνωρίζει και κάποιες θετικές εξελίξεις που συνέβησαν κατά τη διάρκεια ζωής αυτού του καθεστώτος. Για παράδειγμα, αναφέρονται οι προσπάθειες που έγινα ώστε τα ζώα να μάθουν να διαβάζουν (αν και τα περισσότερα δεν κατάφεραν να μάθουν όλο το αλφάβητο), η επιτυχής απόκρουση της επίθεσης των ανθρώπων στη φάρμα (Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, εισβολή της Γερμανίας) και η ελπίδα και ευφορία που διέπνεε αρχικά τα ζώα (για να μετατραπεί σε απελπισία στο τέλος). Έχει μεγάλο ενδιαφέρον ο παραλληλισμός με την πραγματική ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης, καθώς ο συγγραφέας περιέλαβε τα πιο σημαντικά ιστορικά γεγονότα, αλλάζοντας βέβαια τη σειρά τους σε κάποια σημεία για λόγους εξέλιξης της πλοκής.
Μέσα σε λίγες μόλις σελίδες ο Τζωρτζ Όργουελ, μας δίνει μια πλούσια σε σατιρικό ύφος και συμβολισμούς αλληγορική κριτική των ολοκληρωτικών καθεστώτων. "Η φάρμα των ζώων" ξεχωρίζει για το σκωπτικό ύφος γραφής αλλά και την φαινομενική απλοϊκότητα της ιστορίας, η οποία, ενώ με μια πρώτη ματιά παραπέμπει σε παραμύθι ή μύθο του Αισώπου, κρύβει από πίσω της όλο το βάθος σκέψης και προβληματισμού του συγγραφέα. Όταν μια ολοκληρωτική εξουσία εδραιώνεται, γίνεται το ίδιο απάνθρωπη και σκληρή με την προηγούμενη. Όπως μάλιστα γράφει και ο ίδιος, κοιτώντας "από άνθρωπο σε γουρούνι και ξανά από γουρούνι σε άνθρωπο είναι πια αδύνατον να αποφανθεί κανείς ποιος είναι ποιος"...
"Η φάρμα των ζώων, Τζωρτζ Όργουελ, μτφρ. Νίνα Μπάρτη, εκδ. Κάκτος, σελ. 142
https://www.kaktos.gr/orwell-farma-twn-zwwn
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου