Σελανίκ... Ή Σαλονίκ... Η πολυεθνική Θεσσαλονίκη λίγα χρόνια πριν την κατάρρευση της Οθωμανική Αυτοκρατορίας. Μέσα από τη ζωή τριών οικογενειών, τις φιλίες, τους έρωτες, τις φιλοδοξίες τους, ξετυλίγονται τα συνταρακτικά γεγονότα που συγκλόνισαν την πόλη από το 1900 ως το 1916. Σε μια πόλη όπου Έλληνες, Εβραίοι, Βούλγαροι και Τούρκοι συμβιώνουν αρμονικά (στην αρχή) τα μέλη των τριών οικογενειών αφουγκράζονται το πολιτικό σκηνικό και την επερχόμενη "καταιγίδα", δρουν και αντιδρούν μέσα σε αυτό, σμιλεύουν φιλίες, έχθρες, έρωτες...
Το μυθιστόρημα χωρίζεται σε τρία μέρη: Το πρώτο εξελίσσεται το 1903, όταν ξεσπούν οι πρώτες διαμάχες ανάμεσα στις διάφορες εθνότητες της πόλης. Το δεύτερο το 1909, με την εκδήλωση του κινήματος των Νεότουρκων και την φυλάκιση του Σουλτάνου στην πόλη της Θεσσαλονίκης λίγα χρόνια πριν τους Βαλκανικούς Πολέμους, ενώ το τρίτο το 1916, σε μια ελληνική πια Θεσσαλονίκη, που όμως μαστίζεται από τον εθνικό διχασμό, από την "κατάληψή" της από τους συμμάχους της Αντάντ, ενώ παράλληλα βιώνει και τις πρώτες εργατικές απεργίες που οργανώνονται από την Φεντερασιόν.
Ο Βασίλης Τσιράκης υφαίνει με δεξιοτεχνία την ιστορία των ηρώων του τοποθετώντας την μέσα στο συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο και παρουσιάζοντας την αλληλεπίδρασή τους με τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις στην Θεσσαλονίκη εκείνης της εποχής. Το ενδιαφέρον μου για την πλοκή και την εξέλιξη της ιστορίας όχι μόνο έβαινε αμείωτο σε όλη τη διάρκεια του μυθιστορήματος αλλά και σταδιακά αυξανόταν καθώς πλησίαζα στην κορύφωση του τέλους.
Επίσης είναι αξιοσημείωτος ο τρόπος που ο συγγραφέας καταγράφει τις αλλαγές που συνέβησαν στην πόλη σε αυτό το διάστημα. Γίνεται αναφορά ακόμη και σε αλλαγές στην ονομασία των οδών ή στα νέα κτίσματα, ξενοδοχεία ή καφέ, που κοσμούν την πόλη σε κάθε χρονική περίοδο, ενώ σημαντικές προσωπικότητες της εποχής, όπως ο Κεμάλ, ο Μπεναρόγια, ο Βενιζέλος, η Κοτοπούλη, ο Πικάσο και ο Λένιν (οι δυο τελευταίοι σε σύντομες "επισκέψεις" της αφήγησης στο Παρίσι και τη Ζυρίχη της εποχής) κάνουν την εμφάνισή τους. Πρόκειται για μια δουλειά που απαιτεί εξονυχιστική και κοπιαστική μελέτη ιστορικών πηγών και αξίζει συγχαρητηρίων.
Από την άλλη είναι δύσκολο να μην παρατηρήσεις τον κουραστικό για το μάτι τρόπο γραφής αυτού του έργου. Ολόκληρες παράγραφοι, σε όλο το μήκος του βιβλίου, είναι δομημένες με αλλεπάλληλη χρήση κομμάτων, με τις προτάσεις να διαδέχονται η μια την άλλη χωρίς τελείες. Επιλογή του συγγραφέα; Αμέλεια του επιμελητή; Σε κάθε περίπτωση με αυτόν τον τρόπο αδικείται όλο το έργο και είναι κρίμα γιατί ο συγγραφέας είναι εμφανές ότι έχει καταβάλει μεγάλη προσπάθεια τόσο για την ιστορική μελέτη, όσο και για την πλοκή που με τόσο μεράκι και επιδεξιότητα έχει ξετυλίξει.
Παρ' όλη τη σημαντική αυτή αστοχία, το τελικό μου συμπέρασμα για το "Σελανίκ" είναι το εξής:
Ύστερα από από κοπιώδη και σοβαρή μελέτη ο Βασίλης Τσιράκης μας δίνει μια πιστή και ιστορικά ακριβή αναπαράσταση του διαρκώς μεταβαλλόμενου σκηνικού της Θεσσαλικής στις αρχές του 20ου αιώνα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο βιώνουμε την εξέλιξη μιας συναρπαστικής ιστορίας αλλεπάλληλων προσδοκιών και ματαιώσεων που κρατά το ενδιαφέρον αμείωτο μέχρι το τέλος.
Ύστερα από από κοπιώδη και σοβαρή μελέτη ο Βασίλης Τσιράκης μας δίνει μια πιστή και ιστορικά ακριβή αναπαράσταση του διαρκώς μεταβαλλόμενου σκηνικού της Θεσσαλικής στις αρχές του 20ου αιώνα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο βιώνουμε την εξέλιξη μιας συναρπαστικής ιστορίας αλλεπάλληλων προσδοκιών και ματαιώσεων που κρατά το ενδιαφέρον αμείωτο μέχρι το τέλος.
Και, όπως γράφει και ο ίδιος στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, "όλα αυτά μέσα σε δεκατρία μόλις χρόνια, η ιστορία προχωρά με τα κέφια της, άλλοτε σέρνεται βαριεστημένα και άλλοτε τρέχει πίσω από τον χρόνο".
"Σελανίκ", Βασίλης Τσιράκης, εκδ. Τόπος, 2012, σελ. 176
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου