Οι πάγοι λιώνουν. Ένας αρχαίος μετεωρίτης εμφανίζεται. Η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει ενώ ένας άγνωστος ιός σαρώνει την ανθρωπότητα. Καθώς η Γη ερημώνει, οι λίγοι άνθρωποι που επιβιώνουν από την πανδημία κατοικούν πια σε υπόγειες πόλεις. Ανάμεσα σε αυτούς και ένα μικρό κορίτσι το οποίο ζει αναπολώντας την πρότερη ζωή του στην επιφάνεια της Γης. Οι αναμνήσεις της παραμένουν ζωντανές και άσβεστες. Το ίδιο και ο πόθος της για επιστροφή και η επιθυμία της να αντικρίσει για πρώτη φορά τη θάλασσα...
"Η Θάλασσα" είναι η δεύτερη νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου που διαβάζω, μετά το εξαιρετικό "Μαύρο Νερό". Πρόκειται για δυο ιδιαίτερα βιβλία με τα οποία θεωρώ ότι ο συγγραφέας έχει καταφέρει να πλάσει το δικό του ξεχωριστό λογοτεχνικό είδος, εκείνο του "δυστοπικού-οικολογικού ψυχογραφήματος". Από τη μια το πλαίσιο και η θεματολογία της "Θάλασσας" την κατατάσσουν στις δυστοπικές νουβέλες, και μάλιστα με οικολογικό περιεχόμενο, από την άλλη όμως η οικολογική αυτή δυστοπία λειτουργεί κυρίως ως σκηνικό δράσης, με τον συγγραφέα να επιλέγει να εστιάσει στην ψυχολογία του μικρού κοριτσιού, ζωντανεύοντας τις αναμνήσεις και τους πόθους του και συνθέτοντας έτσι ένα άρτιο ψυχογράφημα.
Η λιτή και κοφτή γραφή του Μιχαλη Μακρόπουλου, με τον μικροπερίοδο λόγο, σήμα κατατεθέν του συγγραφέα και στο "Μαύρο Νερό", χαρακτηρίζει και τη "Θάλασσα" προσδίδοντας της αμεσότητα και ζωντάνια, ενώ η πρωτοπρόσωπη αφήγηση χαρίζει στην αφηγήτρια-ηρωίδα μια πιο οικεία μορφή επιτρέποντας ευκολότερα την συσχέτιση και την ταύτιση μαζί της. Ωστόσο εδώ η γραφή μου άφησε μια κάπως πιο λυρική γεύση, σε μια προσπάθεια του συγγραφέα να αποδώσει αισθητικότερα στον ψυχικό κόσμο του κοριτσιού και να τον αναπαραστήσει σε μεγαλύτερο βάθος.
Η νουβέλα χωρίζεται σε τρία μέρη (Τα πράγματα, Το ταξίδι, Η θάλασσα). Προσωπικά με άγγιξε περισσότερο το πρώτο μέρος, όπου οι αναμνήσεις του κοριτσιού από την ζωή της στην επιφάνεια ξεπηδούν από το μυαλό της και ζωντανεύουν, ενώ βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα και τη συσχέτιση/σύγκριση τους με την τωρινή άδεια ζωή της στην υπόγεια πόλη. Είναι οι μικρές εκείνες καθημερινές και θεωρητικά ασήμαντες στιγμές που έχουν μείνει στη μνήμη της χωρίς να ξεθωριάσουν και από εκείνες κρατιέται. Αυτές οι αναμνήσεις άλλωστε θα θρέψουν και τον πόθο της για τη θάλασσα.
Ωστόσο τα άλλα δύο μέρη δεν με άγγιξαν τόσο όσο το πρώτο. Στην πορεία της αφήγησης αναπτύσσεται μια σχέση με την συνταξιδιώτρια του κοριτσιού, την οποία όμως δεν βίωσα το ίδιο έντονα για παράδειγμα με την σχέση πατέρα-γιου στο "Μαύρο Νερό", ενώ παρόλο που ο πόθος για τη θάλασσα έχει χτιστεί μεθοδικά ήδη από τις πρώτες σελίδες του διηγήματος, προσωπικά αισθάνθηκα ότι από το τέλος έλειψε η ανάλογη κορύφωση.
Η ατμόσφαιρα της ερημοποίησης πάντως, τόσο εξωτερικά, στον κόσμο, όσο και μέσα στην ψυχή του κοριτσιού, είναι από τα δυνατά στοιχεία του βιβλίου, με τη μεγαλύτερη έμφαση να δίνεται στον εσωτερικό της κόσμο.
Η προσωπική μου οπτική εντοπίζει στη "Θάλασσα" μια νότα αισιοδοξίας μέσα σε έναν κόσμο ζοφερό και γεμάτο εγκατάλειψη. Παρά την σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή της ανθρωπότητας αισθάνομαι ότι οι επιζήσαντες και η προσαρμοστικότητά τους (ειδικά στο τέλος) περνούν το μήνυμα ότι όσες και να είναι οι δυσκολίες τελικά ο άνθρωπος θα τα καταφέρει να επιβιώσει. Όσο και να λυγίσει, όσο και να πέσει, στο τέλος πάλι θα σηκωθεί. Παράλληλα η "Θάλασσα" μας προτρέπει να κάνουμε τη δική μας ενδοσκόπηση, να αναλογιστούμε ποια είναι εκείνα τα πράγματα που έχουν ουσιαστική αξία στη ζωή μας και να αναρωτηθούμε αν και πόσο τελικά εμείς οι ίδιοι τα εκτιμούμε.
Μετά το "Μαύρο Νερό", που είναι ίσως η πιο ενδιαφέρουσα νουβέλα που έχω διαβάσει, ο πήχης για τη "Θάλασσα" ήταν εξ' αρχής υψηλός. Η αλήθεια είναι ότι προτίμησα το πιο ρεαλιστικό και αφηγηματικό "Μαύρο Νερό" από την λυρικότερη "Θάλασσα", λόγω του μεγαλύτερου βάθους που αποδίδεται στις σχέσεις των ανθρώπων στο πρώτο και του γεγονότος ότι ταυτίστηκα περισσότερο μαζί τους. Αυτό όμως σε καμιά περίπτωση δε μειώνει την αξία της "Θάλασσας" η οποία ξεχωρίζει για το λυρικό της ύφος, την επίκαιρη θεματολογία της (πανδημία γαρ!) και την ζωντανή ανάδυση/ανάδειξη των αναμνήσεων της ηρωίδας σε στυλοβάτες και κινητήριους μοχλούς στην προσπάθειά της να χτίσει τη ζωή της από την αρχή. Άλλο ένα "δυστοπικό-οικολογικό ψυχογράφημα" από τον Μιχάλη Μακρόπουλο που χρίζει προσοχής.
Η Θάλασσα, Μιχάλης Μακρόπουλος, εκδ. Κίχλη, σελ. 80, 2020
https://kichli.com/book/i-thalassa/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου